Perianal apse, makat ve etrafında cerahat yani iltihap birikmesi sebebiyle oluşan şişliğe verilen addır. Makatı saran kas tabakası ve yumuşak doku arasında meydana gelir. Apsenin oluşum gösterdiği bölgede normal şartlarda tuvalet anında kayganlığı sağlayan ve cildin nemlenmesine yardımcı olan salgı bezleri bulunur. Bölge bakteriye karşı oldukça açıktır. Bölgede bulunan bakteriler salgı bezlerine geçerek bölgede apseye sebep olur. Bu apseler çoğu zaman basur yani homoroid olarak düşünülebilir. Perianal apse, kadınlara oranla erkeklerde daha yaygındır. Zamanında teşhis ve tedavi edilmeyen apseler devamlı nüksetme eğiliminde olur.
Perianal Apse Neden olur?
Perianal apsenin neden kaynaklandığı çoğu zaman kesin olarak tespit edilemez. Bölgeye temas eden yabancı bir cismin ya da gaitanın sert olması bölgede bulunan bezlerde hasara yol açar ve alanda bakteri geçişini kolaylaştırarak apse oluşturmasına sebep olabilir. Bu tür oluşumlara non-spesifik etkenlere bağlı gelişen oluşum adı verilir. İkinci etken olarak spesifik etkenlere bağlı gelişen perineal apsedir. Perineal apse perianal apselerin yalnızca %10'luk kısmını oluşturur. %10'luk kısma ülseratif kolit, lenfoma, crohn hastalığı, kanser tedavileri örnek olarak verilebilir. Birçok hasta apsenin bölgenin hijyeniyle alakalı olduğunu düşünse de apsenin hijyenle direkt olarak alakası bulunmamaktadır. Perianal apse için genel olarak sayılabilecek nedenler;
- Makat bölgesi travması
- Aşırı kilolu olmak
- İshal
- Aşırı alkol tüketimi
- Uzun süre kabızlık
- Kan hastalıkları
- Diyabet
- Uzun süre makat çatlaklığı
- Daha evvel ana bölgede gerçekleşmiş cerrahiler
- Daha evvel anal bölgede oluşum göstermiş anal apse varlığı olarak sıralanabilir.
Perianal Apse Belirtileri Nelerdir?
Perianal apse oluşmuş ve tedavisi gecikmişse zamanla hastanın oturmasını zorlaştıracak boyuta ulaşabilir. Devamında hastanın şiddetli ağrıya maruz kalmasına sebep olur. Eğer apse yüzeye yakın bir yerdeyse, bölgede yanma, şişlik, titreme, üşüme, kaşıntı ve ısı artışı gibi bulgulara sebep olabilir. Daha derin bir yerde oluşmuşsa hastanın büyük tuvaletini yaparken baskı hissi yaşamasına, dolgunluk hissine ve akıntıya neden olabilir. İrin şiddetli ağrı ile ortaya çıkan bir belirtidir ve genelde acile başvurma sebebidir. Bölgede gelişen iltihabi akıntı hastanın halsizleşmesine yol açabilir. Apse cilt altına kadar ulaştığında bölgede belirgin kızarıklık oluşur ve şişlik daha fazla artar.
Perianal Apse İçin Hangi Bölüme/Doktora Başvurulur?
Perianal apse tanısı ve tedavisi için hastalar ilk olarak dahiliye bölümüne başvursa da asıl başvurulması gereken bölüm Genel Cerrahi bölümüdür. Genel Cerrahi bölümü geniş kapsamlı bir bölümdür ve kendi içinde birçok bölüme ayrılmaktadır. Makat hastalıkları genel cerrahi uzmanlığı altında yer alan bölümlerden biridir.
Perianal Apse Nasıl Teşhis Edilir?
Perianal apse teşhisinde hastanın şikâyetleri dinlenerek tanı kolaylıkla yapılabilir. Apse eğer yüzeysel ve komplike olmamışsa göz ve parmak muayenesi ile teşhis kolaylıkla konulabilir. Bazı hastalarda tanı için bilgisayarlı tomografi, MR ve ultrason gibi tetkiklere ihtiyaç duyulabilir. Bu tür tetkikler genelde sık tekrarlayan ve makatın farklı kısımlarında oluşan apseler için gerekli olabilir.
Perianal Apse Tedavisi Nasıl Yapılır?
Perianal apse teşhis edildikten sonra vakit kaybedilmeden bölgede birikmiş irinin boşaltılması gerekir. Apsenin boşaltılması cerrahi operasyonla gerçekleşir. Gerekli görüldüğü durumlarda ek olarak antibiyotik tedavisi başlatılabilir. Diyabet hastası ya da immüm sistemi baskılanmış olan hastaların hastaneye yatarak tedavi olması gerekir. Tedavide amaç apsenin kapattığı cildi açmak ve bu açıklıktan cerahatin boşaltılması ve hastanın eski konforuna kavuşturulmasıdır.
Perianal Apse Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Perianal apse cerrahisinde cilde yaklaşık 2-2,5 santim şeklinde kesi uygulanır. Açılan kesikten bölgede biriken cerahat boşaltılır. Cerahatin daha kolay alınması için apsenin üzerinde bulunan cildin bir kısmını almak gerekebilir. Apse açılan yerden boşaltıldıktan sonra bölgeye tekrar irin toplanmaması için açıklık dikişle kapatılmadan tampon uygulanır. Açıklık yaklaşık olarak 15-20 gün içinde kendiliğinden tamamen kapanır. Hekimin onayına göre ameliyat lokal ya da genel anestezi altında yapılabilir. Ameliyat sonrasında bölgeyi enfeksiyondan korumak için antibiyotik, hastanın ağrılarını gidermek için ağrı kesici reçete edilir. Doktorun reçete etmiş olduğu ilaçların doktorun önermiş olduğu şekilde kullanılması gerekir.
Perianal apse ameliyatında da diğer ameliyatlardan sonra olduğu gibi bazı komplikasyonlar gelişebilir. İrinin boşaltıldığı bölgenin iyileşmesi 1-1,5 ayı bulabilir. Bölgede zaman zaman kaşıntı ve kanlı akıntı görülebilir. Ameliyat sonrasında bölgedeki iyileşmeyi kontrol etmek için hastanın bir hafta sonra kontrole gitmesi gerekir. Apse boşaltıldıktan sonra iyileşme sürecinde açılan yer bazı hastalarda tamamen kapanmayabilir. Bu gibi durumlarda anal fistül gelişebilir. Fistül makatta gelişen apselerin doğal seyri olarak kabul edilir. Fistüle maruz kalan hastalarda yeni bir ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Ameliyat sonrasında hastanın bölge temizliğine ve beslenmesine ayrıca önem vermesi gerekebilir. İyileşme sürecinde lif oranı yüksek gıdaların tüketilmesi önemli bir ayrıntıdır. Perianal apse ameliyatından sonra;
- Geçmeyen ağrı
- Titreme ve üşüme
- Yüksek ateş
- Pansumana rağmen bölgede kanama olması
- İdrar yaparken güçlük çekmek
- Kabızlık
- İshal
- Mide bulantısı ve kusma gibi şikâyetler görülüyorsa zaman kaybı yaşamadan bir doktora başvurulmalıdır. Doktora başvurmak için bu sayılan şikâyetlerin birinin bile yaşanması yeterlidir.
Perinanal Apseye Ne İyi Gelir?
Perianal apse cerrahi operasyon gerektiren bir rahatsızlıktır. Apseyi tedavi etmenin en etkili yolu cerrahiyle apsenin boşaltılmasıdır. Evde uygulanacak rahatlatıcı yöntemler apse temizlendikten sonra iyileşme sürecini hızlandırmak için uygulanabilir. Tıbbi tedavi haricinde sadece ev tedavileriyle apseyi tedavi etmeye çalışmak apsenin zamanla kronik bir hal almasına sebep olabilir. Evde uygulanacak yöntemler ameliyat sonrasında iyileşmeyi hızlandırmak ve apsenin tekrar oluşumunu önlemek için etkili olabilir.
Zeytinyağı: Hakiki zeytinyağı el yakmayacak kıvamda ısıtıldıktan sonra bir pamuk yardımıyla apseli bölgeye uygulanabilir. Zeytinyağı apsenin bir yere toplanmasını ve hasarlı bölgenin onarılmasına yardımcı olabilir.
Kuşburnu yağı: Antiseptik etkisi bulunan bitkisel yağlardan biridir. Bölgede toplanan mikropları öldürür. Bir bardak suyun içine 10 damla kadar kuşburnu yağı ve bal eklenip karıştırılarak içilir. Karışım yemeklerden önce günde iki defa içilebilir. Kuşburnu yağı ile hazırlanan karışım apsenin kurumasına yardım ederken doku onarımını hızlandırır. Kuşburnu haricinde kuşburnu bitkisi çay şeklinde hazırlanarak içildiğinde de faydalı olur.
Bitkisel içerikli yağlar: Hindistan cevizi yağı, jojoba yağı, kakao yağı, keten tohumu yağı, susam yağı gibi bitkisel yağlar ile bal mumu karıştırılıp merhem kıvamına getirilir. Elde edilen karışım apseli bölgeye elle ince bir tabaka şeklinde yayılır. Yaşanan sıkıntıların giderilmesi, hasar gören dokuların onarılması için uygulanabilir.
Çörekotu: Çörek otu, çörek otu yağı ve bal bir aynı ölçülerde karıştırılarak gün içinde iki defa bir tatlı kaşığı olacak şekilde yenir. Bölgeyi mikroplardan arındırıp, oluşan enfeksiyonun azalmasını sağlar.
Sıcak suya oturma banyosu: Perianal apse tedavisinde iyileşmeyi hızlandırmak, yaşanan şikâyetlere karşı rahatlama sağlamak için uygulanabilir. Hazırlanan suyun içine çörek otu yağı ya da kuşburnu yağı eklenerek suyun etkisi arttırılabilir.
